Ónerkásiptik Oral
Aýdarma Yandex kómegimen jasalady
Batys Qazaqstan mashına jasaý kompanıasynyń ujymy naryq jaǵdaılary men konúnktýrasyna sátti beıimdele aldy. Buryn áskerı-ónerkásiptik keshenniń quramynda jumys istegen jáne qazir Gıdromash-Orıon ınvestısıalyq kompanıasynyń quramyna kiretin bul kásiporyndy oılastyrylǵan konversıanyń mysaly dep sanaýǵa bolady. Búginde ol suranysqa ıe ónim shyǵarady, onyń basym bóligi munaı-gaz sektory men energetıka salasyna arnalǵan. Bul jumys, shyn máninde, zaýytqa birneshe ret kelip, BQMK ujymyna Mashına jasaýdy dál osyndaı baǵytta damytýǵa keńes bergen Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń tapsyrmalaryn oryndaý bolyp tabylady. Osyǵan súıene otyryp, jobalardyń tizimi anyqtaldy, olardyń birinshisi munaıdy daıyndaýǵa jáne tasymaldaýǵa arnalǵan jylý jabdyqtarynyń keń spektrin jóndeý jáne óndirý óndirisin qurý boldy. Ony júzege asyrý úshin jańa seh salynyp, mamandandyrylǵan jeli quryldy.
Kaskad jumysshylary jabdyqtardy Batys Qazaqstan mashına jasaý kompanıasyna ornatýda
– Biz qyzdyrý peshteriniń kóptegen úlgilerin shyǵarýdy ıgerdik, sol arqyly osy ónimniń ishki naryqtaǵy barlyq ımportyn yǵystyrdyq, - deıdi Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Álibı Ahmedjanov. - Biz sondaı-aq tehnologıalyq konteınerlerdi, tundyrǵyshtardy, separatorlardy daıyndaımyz. Mindet-naqty belgilengen óndiristi uıymdastyrý ǵana emes, sonymen birge ony únemi jetildirý. Inovasıalyq joba sapalyq kórsetkishteri álemdik deńgeıdegi talaptarǵa sáıkes keletin, paıdaly áser koefısıenti men qaýipsizdik deńgeıi edáýir joǵary jańa býyndy peshti daıyndaý bolyp tabylady. Oǵan patent alyndy. Polımerli sýlandyrý dep atalatyn jabdyqty óndirý de perspektıvaly baǵyt bolyp tabylady. Polımerlerdi uńǵymalarǵa aıdaý qoınaýqattyq qysymdy arttyrýǵa, sol arqyly alynatyn kómirsýtek shıkizatynyń mólsherin edáýir arttyrýǵa múmkindik beredi.
Qazaqstanda BQMK - da jeńil motorly ushaqtyń qurylysy
Memleket basshysynyń Oral óńirine kezekti jumys sapary kezinde bergen taǵy bir tapsyrmasy BQMK bazasynda gaztýrbınalyq agregattar men gaztýrbınalyq elektr stansıalaryn jóndeý jáne keshendi servıstik qyzmet kórsetýdi uıymdastyrýǵa qatysty boldy. Bul joǵary tehnologıalyq proses kásiporynnyń óndirisi men ınfraqurylymyn jańǵyrtýdy talap etti. Gaz týrbınalarynyń negizgi toraptaryn jóndeý úshin eń zamanaýı tehnologıalyq jabdyqtar satyp alyndy. Qol jetkizilgen nátıjeni qazaqstandyq mashına jasaýshylardyń tehnıkalyq jetistigi men úlken jetistigi dep sanaýǵa bolady. Joba Indýstrıalandyrý kartasyna engizildi. Ony iske asyrý osy ǵylymdy qajet etetin salada úlken tájirıbesi bar General Elektrik kompanıasymen yntymaqtastyq arqasynda ǵana múmkin boldy. Seriktestik qorytyndysy boıynsha Qazaqstan men Ortalyq Azıa aýmaǵynda ornatylǵan General Elektric óndirisiniń gaz týrbınalyq jáne kompresorlyq jabdyǵynyń búkil parkin jóndeý jónindegi servıstik ortalyq qurý týraly kelisimge qol qoıyldy. Qazirgi ýaqytta bul Kelisim qoldanysta jáne gaz týrbınalaryn jóndeý tolyq kólemde júrgizilýde. Biraq buǵan deıin sheteldik seriktester BQMK áleýetimen muqıat tanysty. Mamandar toby kásiporynǵa tehnıkalyq aýdıt júrgizdi. Onyń nátıjeleri boıynsha jasalǵan esepte: zaýyt tehnıkalyq turǵydan kúrdeli tapsyrystardy oryndaý úshin halyqaralyq talaptarǵa tolyq sáıkes keledi. Onyń ústine Qazaqstan úshin týrbomashına jasaý – jańa sala. Biraq qyzmet kórsetý ortalyǵy tek Italıa ǵana emes, sonymen qatar Chehıa men Reseıdiń jabdyqtaryna qyzmet kórsetedi.
Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti AQ bardy Kásiporyn úshin Oral mańynda qýaty 54 Mvt gaztýrbınalyq elektr stansıasyn salý kásibılik pen joǵary sheberlik úshin naǵyz synaq boldy. Indýstrıalandyrý kartasyna engen bul joba oblys úshin óte mańyzdy áleýmettik mánge ıe, óıtkeni óńir Qazaqstannyń biryńǵaı energıa júıesine kirmeıdi. Sondyqtan ol uzaq ýaqyt boıy Reseıden elektr energıasyn satyp alýǵa jáne oǵan tarıfterdi kóteretin Soltústik kórshisiniń erejelerine baǵynýǵa májbúr boldy. Qazir ımportqa degen qajettilik energetıkalyq táýelsizdik baǵdarlamasyn dáıekti oryndaý arqasynda aıtarlyqtaı azaıdy, onda stansıa qurylysy is júzinde sońǵy býyn boldy.
jumysshylar ZKMK stonkasynda tur Sheshýshi faktor tabıǵı gazben jumys isteıtin týrbınalardy paıdalaný týraly boldy, óıtkeni oblys sońǵy jyldary gazdandyrý qarqyny boıynsha eldegi jetekshi oryndardyń birin alyp otyr. Bas ǵımarattyń ǵımaraty tez salynatyn metal qurylymdarynan salynǵan. Áldeqaıda qıyn obstoıalo isi onyń qural-jabdyqtarmen jabdyqtalǵan. Sonymen, irgetastyń tereńdigi 3,5 metrge jetedi, óıtkeni bir týrbogeneratordyń Salmaǵy 60 tonnadan asady. Bul jerde reseılik týrbınalar men generatorlar qoldanylǵanymen, kómekshi jabdyqtar tolyǵymen BQMK-da jasalǵan. Jalpy alǵanda stansıa qurylysynda qazaqstandyq qamtý men jınaqtaýshylardyń úlesi 70% - dan asady. Munda qoldanylýy múmkin qaldyqsyz tehnologıasy. Iaǵnı elektr energıasymen bir mezgilde jylý energıasy da óndiriledi, ol turǵyn úı qurylysy joǵary qarqynmen júrgizilip jatqan Oral qalasynyń jańa aýdandaryna beriletin bolady. Stansıa jobalyq qýatyna shyqty. Mashına jasaý kompanıasy ony paıdalanýǵa jáne qyzmet kórsetýge qatysady.
BQMK-da Qazaqstandaǵy týrbına bóligin bólshekteý jáne servıstik qyzmet kórsetý Reseılik mashına jasaýshylarmen birge avıasıalyq gaz týrbınalyq qozǵaltqyshtardy jóndeý boıynsha jańa joba iske asyrylýda. QR Qorǵanys mınıstrliginiń tapsyrysy boıynsha SÝ-27 ushaǵynyń qozǵaltqyshtary jóndelýde. Qazaqstanda otandyq avıasıany damytý jáne shaǵyn áýe kemelerin salý jobasy pysyqtalýda. Olar eldi mekender arasynda óte úlken qashyqtyq bolǵan kezde qajet. Qol jetkizý qıyn óńirler de bar. Zaýyt osy jobaǵa qatysýǵa nıetti. Tórt oryndy jeńil motorly ushaqtyń pılottyq úlgisi salyndy. Qazir bir úlgidegi sertıfıkat alý rásimi júzege asyrylýda, bul aǵymdaǵy jyldyń ózinde synaq ushýlaryna kirisýge múmkindik beredi.
jumysshy Oral qalasyndaǵy BQMK zaýytynda lıstogıb stanogyn basqarady
Zaýytta áskerı baǵyttaǵy Óndiris te saqtalǵan. Shyǵarylatyn ónim QR Qarýly Kúshteriniń jaýyngerlik daıarlyǵynda praktıkalyq qoldanys tabady. Qorǵanys mınıstrliginiń tapsyrysy boıynsha armıaǵa arnalǵan buıymdardyń nomenklatýrasy keńeıýde.
Oral qalasyndaǵy BQMK zaýytynda Qazaqstandaǵy munaı-gaz jabdyqtaryn óndirý
– Bizdiń kásiporynnyń ereksheligi, biz qatelikke quqyǵymyz joq, – dep túsindiredi Alıbı Hakımovıch. - Bul degenimiz, jumysshylar da, ınjenerlik kadrlar da joǵary bilikti bolýy tıis. Qazaqstan men Ýkraınanyń joǵary oqý oryndarymen sharttar jasaldy, onda kásiporyn esebinen keleshegi bar jastar oqýǵa jiberiledi. Atap aıtqanda, Harkov aeroǵaryshtyq ýnıversıtetimen. Taǵylymdama General Elektric kásiporyndarynda da ótkiziledi. BQMK janynda jumys isteıtin "Energetık" oqý ortalyǵy jumysshy mamandyqtaryn daıyndaıdy. Tek bizdiń kásiporyn úshin ǵana emes. Aıta keteıik, qyzmetkerlerdiń 60% – y-35 jasqa deıingi jastar. Osyǵan baılanysty problemalar da bar. Eń aldymen turǵyn úımen qamtamasyz etý. Biz biregeı jabdyqty satyp alýǵa, tehnologıalyq jelilerdi jańǵyrtýǵa jáne kadrlardy daıarlaýǵa orasan zor qarajat salamyz. Jáne, árıne, meniń kasibim, áleýmettik problemalardy sheshýge osy profı ıe, bilimi men mashyqtaryn halyqaralyq deńgeıde.
Kásiporyn basshylyǵynyń úlken josparlary bar. Olardy bas dırektor Erbolat Abdýlov, Bas dırektordyń orynbasarlary Iýrıı Abramov, Raıs Sálimǵareev, Andreı Berlın, Narıman Qazybaev, Nıkolaı Kojanov, zaýyttyń bas mamandary men menedjerleri kiretin úılesimdi komanda oryndaıdy. Óıtkeni, búgingi jetistikterge kóbinese durys basqarý sheshimderiniń arqasynda qol jetkizildi.
"Biz on jyl boıy qazirgi deńgeıge jettik", – deıdi Álibı Ahmedjanov. - Kóp nárse jasaldy, biraq odan da kóp nárse kútip tur. Bizdiń uranymyz: dástúrdi saqtaı otyryp, bolashaqty quramyz. Keleshekte – birlesken óndirister ashý, qazaqstandyq qamtýdy júıeli túrde arttyrý jáne nátıjesinde gaz týrbınalyq stansıalar men gaz aıdaý agregattaryn tolyq jıyntyqty shyǵarý. Biz zaýytpen jáne onyń tájirıbelik-konstrýktorlyq búrosymen yntymaqtastyqqa jaqyn jáne alys shetelderdiń seriktesteri múddeli bolatyn pozısıaǵa shyqtyq. Bul básekege qabilettiliktiń dáleli. Ult Kóshbasshysy naq osyndaı mindetti údemeli ındýstrıalyq-ınovasıalyq damý baǵdarlamasyn iske asyrýǵa qatysatyn kásiporyndar aldynda qoıady.
